Phòng bệnh đường hô hấp bằng thảo dược. (ảnh minh họa).	Phòng bệnh đường hô hấp bằng thảo dược Hiện nay dịch cúm A/H1N1 đang được cảnh báo vì sự lây lan rất nhanh trong cộng đồng, với những người hay mắc các bệnh đường hô hấp cần chủ động phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe cho chính mình và góp phần ngăn ngừa phát tán nguồn bệnh. Chia sẻ bí quyết chăm sóc SỨC KHỎE cho mọi nhà!

Phòng bệnh đường hô hấp bằng thảo dượcHiện nay dịch cúm A/H1N1 đang được cảnh báo vì sự lây lan rất nhanh trong cộng đồng, với những người hay mắc các bệnh đường hô hấp cần chủ động phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe cho chính mình và góp phần ngăn ngừa phát tán nguồn bệnh.

DS Lê Kim Phụng

Đại học Y dược TP.HCM

Hiện nay dịch cúm A/H1N1 đang được cảnh báo vì sự lây lan rất nhanh trong cộng đồng, với những người hay mắc các bệnh đường hô hấp cần chủ động phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe cho chính mình và góp phần ngăn ngừa phát tán nguồn bệnh. Ngoài việc thực hiện các biện pháp phòng tránh lây lan theo khuyến cáo của các cơ quan y tế: đeo khẩu trang, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng diệt khuẩn, việc sử dụng một số thảo dược thiên nhiên có chứa nhiều tinh dầu sẽ mang lại lợi ích cho chúng ta trong việc phòng các bệnh đường hô hấp.

Nhiều công trình nghiên cứu đã chứng minh tinh dầu có tác dụng giảm đau, giảm co thắt, giúp khí huyết lưu thông, một số trường hợp nó làm cho hưng phấn, thư thái tinh thần, sảng khoái nhờ mùi thơm, thường dùng để chữa nhức đầu, sổ mũi, ho, cảm cúm, chảy nước mắt, mũi, sát trùng, kháng khuẩn, giúp lành sẹo, khử mùi hôi,…khi xoa tinh dầu sẽ làm kích thích hệ mạch máu ngoại biên chống đau nhức, tan máu bầm. Tinh dầu còn trị được các bệnh tiêu hóa, ăn uống không tiêu, đau bụng, tiêu chảy.

Các thảo dược hay dùng là:

1. Bạc hà (Mentha arvensis), lá bạc hà có chứa nhiều Mentol, có vị cay, tính mát, tác dụng hạ sốt, làm ra mồ hôi, làm dịu các cơn đau hầu họng, dịu cơn ho, sát trùng, Có thể dùng lá tươi hoặc khô (5-10g), hãm nước sôi, hoặc rượu bạc hà (gồm 50g lá, 50g tinh dầu, rượu 1 lít) mỗi lần uống 5-10 giọt pha trong nước ấm, ngày uống 2-3 lần, chữa cảm cúm, nhức đầu, sổ mũi, sốt, đau họng, đau bụng, tiêu chảy. Tinh dầu còn được dùng để xoa bóp nơi sưng đau, sát trùng ngoài da, pha trong nước đun sôi 1-2 phần ngàn để làm nước súc miệng, phòng ngừa các bệnh viêm họng, nhiễm trùng răng, miệng. Nước xông bạc hà phối hợp chung với các dược liệu khác như tràm, hương nhu, ngũ trảo, lá sả…rất hiệu quả với cảm cúm, sổ mũi, viêm đường hô hấp.
2. Bạch đàn (Eucalyptus globulus), còn gọi là cây Khuynh diệp, trong lá có chứa nhiều tinh dầu trong đó khoảng 80-85% là eucalyptol, ngoài ra còn có phellandren, aromadendren, pinen, camphen. Theo y học cổ truyền, lá bạch đàn có tác dụng hạ nhiệt, diệt vi khuẩn, diệt ký sinh trùng, long đờm, khi dùng lá sắc nước uống hoặc hãm nước sôi với liều 3-4 lá trong 1 ly nước, ngày uống 3-5 lần, sẽ chữa được các bệnh thuộc đường hô hấp như viêm phế quản cấp và mãn, cảm cúm, ho, hen suyễn, các bệnh đường tiết niệu, sốt rét, ký sinh trùng đường ruột. Dùng ngoài đắp vết thương, bỏng. Xông mũi chữa cảm sốt, ho, nặng đầu.
3. Gừng (Zingiber officinale), trong củ gừng có chứa từ 1-3% tinh dầu chủ yếu là camphen, phelandren, zingiberen và zingirol, tinh dầu gừng có màu vàng nhạt, hơi sánh và mùi thơm đặc biệt, vị cay, tính ấm. Gừng được trồng ở nhiều nước trên thế giới để lấy củ làm gia vị, trích tinh dầu và làm thuốc. Gừng không thể thiếu trong các món ăn của nhân dân ta. Gừng chữa ăn uống không tiêu, nôn mửa, tiêu chảy, mệt lả, đau bụng, cảm mạo phong hàn, ho mất tiếng. Gừng còn được dùng để giải độc bán hạ, cua, cá, ốc, hến…và làm giảm mùi tanh lợm của các loại thịt động vật.

Cách dùng: - gừng tươi (sinh khương) giã lấy nước uống, ngày 6-10g, - rượu gừng 10%, ngày uống 2-5ml, - xirô gừng (phối hợp quả chanh, củ sả mỗi thứ 10g, muối 5g và đường đủ cho 100ml, ngâm trong 3 ngày, lọc vào lọ kín, uống chữa ho, ngày 2 lần, mỗi lần 1-2 muỗng canh. Có thể dùng gừng khô (can khương) 3-6g sắc uống, gừng sao vàng hoặc sao cháy chữa đau bụng lạnh, tay chân lạnh, nhức mỏi, tê thấp, băng huyết.

4. Tần dầy lá, còn gọi là Húng chanh, rau tần, rau thơm lông (Coleus amboinicus), dùng lá, cây được trồng làm gia vị và dùng làm thuốc. Lá rau tần có thể thu hái quanh năm, thường dùng tươi, dùng đến đâu hái đến đó, nên hái lúc trời khô ráo, chọn các lá bánh tẻ, không sâu, không già, rau tần có chứa tinh dầu carvacrola và một chất màu đỏ là colein đều có tác dụng kháng sinh rất mạnh đối với một số vi trùng nhất là ở vùng hầu họng, mũi. Theo y học cổ truyền, rau tần có tác dụng thanh nhiệt, tiêu độc, lợi phế, trừ đờm, giải cảm, phát hãn. Dùng tươi (5-10 lá) mỗi ngày, có thể dùng riêng hoặc phối hợp với các vị khác như gừng, bạc hà, tràm, tía tô, củ sả…nhai sống với tí muối, giã lấy nước uống hoặc hãm nước sôi, hoặc chưng với tắc, vỏ quýt, gừng, đường phèn, chữa ho, viêm họng, khan tiếng, cảm cúm, sổ mũi. Đem nấu chung với các loại lá khác làm thuốc xông chữa cảm, ngạt mũi, đau họng, sốt cao.
5. Tràm (Mellaleuca leucadendron) trong lá tươi có tinh dầu cineol, cymen, pinen, terpinen, geraniol và terpineol. Nhân dân hay dùng để uống thay nước trà nên còn được gọi tên là chè đồng hay chè cay. Theo y học cổ truyền, lá Tràm có vị cay, tính ấm, mùi thơm dễ chịu, tác dụng làm ra mồ hôi, trừ thấp, giảm đau. Thường dùng cành lá tươi sắc hoặc hãm nước sôi uống với liều 20g trong 1 lít, chữa các chứng sổ mũi, hắt hơi, ngạt mũi, nhức đầu, sốt, đau nhức mình mẩy, ho có đờm, ăn uống không tiêu. Dùng ngoài ở dạng nấu lá xông giúp giải cảm làm ra mồ hôi, sát trùng đường hô hấp, hoặc rửa vết thương, vết bỏng, mụn nhọt. Nếu dùng ở dạng tinh dầu 10-20 giọt pha trong nước ấm uống, nhỏ mũi ở nồng độ 10%, dung dịch rửa 0,2%.

Theo kết quả nghiên cứu của GS.TS. Nguyễn Minh Đức (Khoa Dược–ĐHYD TPHCM, 2008), việc phối hợp 3 loại thảo dược Tràm, Gừng và Tần dày lá ở dạng viên nang mềm Tragutan đã chứng minh sự gia tăng mạnh hoạt lực kháng khuẩn đặc biệt là trên các chủng vi khuẩn gây bệnh như H. influenzae, S. pneumoniae, đây chính là 2 tác nhân chủ yếu gây nhiễm trùng hô hấp cộng đồng.

Tuy nhiên cũng cần chú ý khi sử dụng tinh dầu :

+ Vì tinh dầu là chất dễ bay hơi nên khi sắc các dược thảo có tinh dầu cần sắc nhanh và uống lúc thuốc còn ấm để tăng tác dụng của thuốc.

+ Một vài tinh dầu có tác dụng gây tê tại chỗ (mentol) có thể gây ức chế hô hấp và làm ngưng thở nên cần chú ý khi sử dụng cho trẻ nhỏ, vì vậy để hạn chế các tác dụng phụ khi sử dụng tinh dầu nguyên chất, nên chuyển dạng bào chế dưới dạng viên nang mềm để tiện lợi cho người dùng.

+ Khi dùng tinh dầu để xông, hít, ngửi trực tiếp hay xoa trên da, đôi khi gây các hiện tượng khô da hoặc bị kích ứng tại chỗ trong trường hợp người có da nhạy cảm, cần ngưng ngay khi thấy ngứa hoặc đỏ da.

Theo hochiminhcity.gov.vn / T4G